The Man from Earth: 14.000 anos de preguntas sen resposta

Basta unha sala, oito cadeiras e unha pregunta imposible para abrir un abismo. Sen efectos especiais nin escenarios cambiantes, The Man from Earth confía plenamente na palabra como detonante do asombro. A través dunha premisa tan sinxela como devastadora —que pasaría se un home nunca morrese?—, esta obra independente de 2007 convida a repensar a historia, a fe e o que entendemos por verdade. Nun tempo de narrativas aceleradas e grandilocuentes, esta película fíxose un espazo propio grazas á súa capacidade para inquietar desde o silencio, para provocar pensamento sen ruído. O seu eco segue a medrar onde menos se espera: nas conversacións que deixa abertas.

Sinopse de The Man of earth

The Man from Earth é un filme de ciencia ficción atípico e profundamente intelectual que se desenvolve case por completo nunha única localización: unha cabana illada. A historia comeza cando o profesor John Oldman, a piques de mudarse, revela aos seus colegas académicos que é un home de Cromañón que viviu durante 14.000 anos.

O que comeza como unha conversa informal transfórmase nun intenso interrogatorio por parte dos seus compañeiros, que poñen a proba a súa incrible historia con preguntas sobre a historia, a relixión, a ciencia e a propia natureza da existencia. A medida que John detalla a súa longa vida, pasando por diferentes épocas e interactuando con figuras históricas, o grupo de escépticos e crentes vese obrigado a confrontar as súas propias crenzas e a considerar as profundas implicacións da súa afirmación.

A película, rica en diálogos e ideas, explora temas como a inmortalidade, a relatividade do tempo, a orixe das relixións e a capacidade humana para a crenza e o escepticismo. The Man from Earth non se centra en efectos especiais, senón na forza da súa narrativa e nas interpretacións dos seus personaxes, convidando ao espectador a unha reflexión profunda sobre a historia da humanidade e o que significa ser humano.

A contraluz: cousas que igual non sabías de The man from earth

O guión da película foi escrito por Jerome Bixby, un veterano escritor de ciencia ficción coñecido polo seu traballo en Star Trek e The Twilight Zone. Bixby comezou a escribir a historia nos anos 60, pero non a completou antes da súa morte en 1998. O seu fillo, Emerson Bixby, foi quen finalmente a levou á pantalla.

Orzamento extremadamente baixo e rodaxe rápida

A película foi realizada cun orzamento moi limitado, estimado en tan só 200.000 dólares. A rodaxe foi incriblemente rápida, durando apenas dez días. Esta limitación de recursos obrigou a centrarse na forza do guión e nas interpretacións dos actores, en lugar de en efectos especiais ou escenarios elaborados.

Aínda que a historia abrangue miles de anos, a película desenvólvese nunha única localización: a cabana do profesor John Oldman. Esta decisión non só foi práctica debido ao baixo orzamento, senón que tamén contribuíu á atmosfera claustrofóbica e á intensidade dos diálogos, centrando a atención do espectador nas palabras e nas reaccións dos personaxes.

Unha secuela inesperada

Máis dunha década despois do lanzamento da película orixinal, en 2017, estreouse unha secuela titulada The Man from Earth: Holocene. Esta continuación, aínda que non contou co mesmo éxito de crítica que a primeira, explorou máis a fondo as implicacións da longa vida de John Oldman e introduciu novos elementos na súa historia. Moitos fans descoñecen a existencia desta secuela.

Cámara e acción!

Coma tantas veces, contamos coa colaboración de Suso Álvarez, presenza habitual neste espazo e explorador incansable das películas que nos fan pensar e sentir a partes iguais. Nesta ocasión, sentamos a falar sobre The Man from Earth, unha obra pequena en forma pero xigantesca no que propón: unha conversa nun salón que cuestiona séculos de historia, fe, ciencia e condición humana.

—Suso, coma sempre a primeira pregunta é obrigada. Se tiveras que evocar a primeira impresión que che deixou a película, aquela sensación inicial ao enfrontarte á historia de John Oldman, que dirías que foi o máis impactante?

O primeiro que me chamou a atención foi a audacia da premisa. Nun mundo onde o cinema de ciencia ficción a miúdo se asocia con naves espaciais e explosións, The Man from Earth xuntanos nunha sala de estar cun home que afirma ter 14.000 anos. Esa quietude, ese contraste entre o cotián do escenario e o extraordinario da revelación, xerou en min unha inmediata sensación de fascinación e, debo admitir, de escepticismo intrigado. Era coma se a película nos invitase a unha sesión de terapia colectiva onde o paciente era a propia historia da humanidade.

Precisamente esa quietude é un dos seus maiores acertos. A película confía plenamente no poder do diálogo, na intelixencia dos seus personaxes e na forza das ideas que se expoñen. Cres que esa aposta pola palabra falada, case como unha obra de teatro filmada, é o que lle permitiu transcender o paso do tempo e seguir xerando conversas hoxe en día?

Absolutamente. Creo que nun panorama audiovisual saturado de estímulos visuais, «The Man from Earth» eríxese como un oasis de reflexión. Oblíganos a escoitar, a procesar a información que se nos entrega e a confrontala coas nosas propias crenzas. Non hai distraccións pirotécnicas que nos afasten das preguntas fundamentais que a película formula: Que sabemos realmente sobre o noso pasado? Como inflúen as crenzas na nosa percepción da realidade? Que significa ser humano ao longo de milenios? Esa nudez narrativa é, paradoxalmente, a súa maior fortaleza.

Un dos temas centrais é, sen dúbida, a perspectiva histórica que John Oldman ofrece. Alguén que viviu durante 14.000 anos presenciou o nacemento e a caída de civilizacións, a evolución das ideas, o xurdimento das relixións… Que cres que aporta esa mirada milenaria á nosa comprensión do presente?

Ofrécenos unha bos dose de humildade. Ao escoitar a John falar sobre figuras históricas como alguén a quen coñeceu persoalmente, ou ao referirse a eventos que para nós son historia antiga como experiencias vividas, relativizamos a nosa propia importancia e a fugacidade do noso tempo na Terra. Lémbranos que as preocupacións que nos parecen transcendentais hoxe en día poden ser só un pequeno capítulo na vasta historia da humanidade. Tamén nos invita a cuestionar a linealidade da historia tal como a concibimos, mostrando como as ideas e as crenzas se transforman e se repiten ao longo dos séculos.

A película tamén toca temas moi delicados, como a relixión e a fe. A revelación de John sobre a súa posible identidade como Xesús xera unha reacción moi intensa nalgúns dos personaxes. Como interpretas esa parte da historia? Cres que a película busca confrontar ou simplemente explorar diferentes perspectivas sobre a espiritualidade?

Creo que a película non busca tanto confrontar como explorar a natureza da fe e a maneira en que construímos os nosos sistemas de crenzas. A reacción de cada personaxe ante a revelación de John é un reflexo das súas propias conviccións e da súa apertura mental. Algúns móstranse escépticos, outros intrigados, e mesmo hai quen se sente profundamente perturbado. Esa diversidade de respostas invítanos a reflexionar sobre a fraxilidade e a forza das nosas propias crenzas, e sobre como reaccionaríamos ante algo que desafía radicalmente a nosa comprensión do mundo.

É interesante como a película, a pesar da súa natureza eminentemente dialóxica, logra construír unha tensión crecente a medida que avanza a conversación. Que elementos cres que contribúen a manter ao espectador enganchado ao longo de toda a metraxe?

Penso que a clave está na progresiva revelación de detalles sobre a vida de John. Cada anécdota, cada referencia histórica, cada pequena peza do puzzle que encaixa, vai alimentando a nosa curiosidade e o noso desexo de saber máis. Ademais, a propia reacción dos personaxes, as súas preguntas, as súas dúbidas, os seus momentos de asombro ou incredulidade, actúan como un espello das nosas propias emocións como espectadores. Identificámonos co seu proceso de descubrimento e preguntámonos constantemente que faríamos nós no seu lugar.

Hai un momento na película en que un dos personaxes, o psiquiatra, intenta racionalizar a historia de John desde unha perspectiva clínica. Que cres que nos di ese intento de buscar unha explicación «científica» ante algo tan extraordinario?

Creo que reflicte unha necesidade humana fundamental de atopar sentido e explicación ao descoñecido. Ante algo que desafía as nosas categorías de comprensión, a nosa primeira reacción adoita ser buscar unha lóxica, unha razón que encaixe dentro do noso marco de referencia. O intento do psiquiatra de diagnosticar a John é, en certo modo, unha defensa ante a posibilidade de que exista algo que escapa á nosa comprensión racional. Móstranos a tensión constante entre a razón e a fe, entre o que podemos probar e o que simplemente cremos.

Se tiveras que quedar cunha soa pregunta que a película formula e que che acompañou desde que a viches, cal sería?

Sen dúbida: Como inflúe a conciencia da mortalidade na nosa forma de vivir e de relacionarnos? John, ao ser inmortal, ten unha perspectiva radicalmente diferente sobre o tempo e a experiencia. Outórgalle iso unha sabedoría especial ou o condena a unha soidade eterna? Valoramos máis a vida precisamente pola súa finitude? É unha pregunta que segue aberta e que invita a unha reflexión profunda sobre a nosa propia existencia.

The Man from Earth é unha película que, a pesar do seu baixo orzamento, deixou unha pegada imborrable en moitos espectadores. A que cres que se debe esa perdurabilidade? Que ten esta pequena xoia cinematográfica que segue conectando co público?

Penso que a súa perdurabilidade radica precisamente na súa honestidade intelectual e na súa valentía ao abordar preguntas fundamentais sobre a condición humana. Non se apoia en efectos especiais nin en xiros de guion espectaculares, senón na forza das súas ideas e na calidade dos seus diálogos. É unha película que invita a pensar, a debater, a cuestionar as nosas propias crenzas. E creo que esa busca de significado, esa necesidade de reflexionar sobre o noso lugar no universo, é algo que sempre resoará no ser humano.

Derradeiro plano

The Man from Earth déixanos con máis preguntas que respostas, e quizais esa sexa a súa maior virtude. Invítanos a seguir pensando moito despois de que os créditos finais desaparecesen. Unha conversación nunha cabana que se expande ao longo de miles de anos, lembrándonos a fascinante complexidade da historia e a eterna busca de respostas aos misterios da existencia.

Grazas por acompañarnos nesta viaxe a través dos séculos en «Reflexións baixo a Brétema». Até a próxima.