O ADN sonoro de The Cure: do punk ao pop melancólico

Robert Smith non inventou a tristura, iso hai que deixalo claro. Pero si foi quen de porlle un ritmo irresistible, maquillala con rímel corrido e guitarras que choran purpurina, e convertela nunha estraña forma de éxtase colectiva. The Cure non xurdiu da nada, claro. Como toda criatura musical relevante, é un fascinante Frankenstein ensamblado con anacos doutros corpos sonoros: é fillo do glam andróxino de Bowie, sobriño da escuridade elegante de Siouxsie, primo irmán da angustia minimalista de Joy Division e ata ten un aire de familia co pop melancólico e psicodélico dos Beatles máis viaxeiros. Entender a The Cure é entender como se pode construír un imperio de pop melancólico sobre os alicerces do punk e a vangarda.

Os rapaces de Crawley que conquistaron o mundo

Nacidos na nebulosa suburbana de Crawley, West Sussex, a finais dos 70, The Cure encarnou inicialmente a enerxía espida e nerviosa do post-punk. Pero Robert Smith, esa figura icónica co pelo crecho coma un niño de corvos bombardeado e un armario que parecía patrocinado por Edgar Allan Poe¹, tiña outras ambicións. A banda converteuse axiña no seu vehículo persoal, un laboratorio onde experimentar coa melancolía, a claustrofobia sónica e, paradoxalmente, uns estribillos pop tan pegadizos que poderían soar nunha voda… e case pasar desapercibidos.

The Cure importa porque logrou algo case imposible: ser masivamente populares sen –case nunca– renunciar a unha identidade escura, introspectiva e a miúdo dolorosa. Foron a banda sonora de xeracións de adolescentes –e non tan adolescentes– que atopaban nas súas cancións un espello onde reflectir esa agridoce sensación de estar perdido e, á vez, sentirse especial. Pasaron do minimalismo opresivo de Seventeen Seconds (1980) e Faith (1981) á grandiosidade gótica de Pornography (1982) e Disintegration (1989), sen esquecer as pílulas de pop perfecto como The Head on the Door (1985) ou Kiss Me, Kiss Me, Kiss Me (1987). Sobreviviron a cambios de formación, modas pasaxeiras e á propia parodia, mantendo unha coherencia interna baixo o mando único de Smith. Son, en esencia, a proba de que se pode chorar e bailar ao mesmo tempo.

O mapa de influencias: Anatomía dun son inconfundible

Desmontar a The Cure é como abrir unha boneca rusa sonora. Cada capa revela unha nova filiación, unha débeda ou unha chiscadela.

David Bowie

O Duque Branco é o pai espiritual de moitas criaturas dos 70 e 80, e Smith non é unha excepción. De Bowie, The Cure herda a querencia pola ambigüidade estética, esa capacidade de ser vulnerable e teatral á vez. A sensibilidade melódica, especialmente na triloxía de Berlín –Low, Heroes, Lodger–, co seu uso atmosférico de sintetizadores e guitarras procesadas, deixou unha pegada fonda. Pénsese na épica emocional dalgúns temas de Disintegration; hai aí un eco da grandilocuencia controlada de Bowie. E, por suposto, o lirismo introspectivo, esa forma de converter a angustia persoal en arte pop.

Siouxsie and the Banshees

Aquí a conexión é directa e carnal. Robert Smith foi guitarrista dos Banshees en varias etapas, e The Cure foron os seus abreconcertos² nos inicios. A influencia é palpable: a atmosfera densa, a estilización post-punk, ese glamour escuro e a importancia da imaxe. Siouxsie Sioux foi unha madriña estética e sonora para Smith, ensinándolle quizais que a escuridade podía ser elegante e poderosa. Hai un fío invisible que conecta o baixo punzante e as guitarras angulares dos Banshees co son temperán de The Cure.

Joy Division

Os de Manchester foron contemporáneos e compañeiros de viaxe na exploración da escuridade post-punk. A influencia máis obvia está no baixo de Peter Hook, melódico e protagonista, un concepto que Simon Gallup en The Cure levou a novas cotas de expresividade. Pero tamén está o minimalismo emocional, esa sensación de espazo baleiro e tensión, e a lírica existencial e desesperada de Ian Curtis, que resoan nas paisaxes máis sombrías de The Cure –pensen en Faith ou Pornography–. Aínda que The Cure sempre tivo un punto máis teatral e menos brutalista que Joy Division, comparten ese ADN de melancolía suburbana.

Psychedelic Furs / Buzzcocks

Non todo era escuridade impenetrable. The Cure sempre tivo unha vea pop innegable, e parte desa sensibilidade vén da enerxía melódica do punk e do new wave. Os Buzzcocks demostraron que o punk podía ter estribillos coreables, e os Psychedelic Furs mesturaron a actitude post-punk cunha sorte de romanticismo escuro e accesible. Esa combinación de urxencia rítmica, guitarras afiadas pero melódicas e un certo aire cool e distante está presente nos momentos máis bailables de The Cure.

The Beatles (era psicodélica)

Pode parecer unha herexía, pero escoiten con atención. A medida que The Cure se facía máis ambicioso nos 80, especialmente en discos como Disintegration, a súa forma de construír cancións volveuse máis complexa, case orquestral. O uso de capas de teclados, efectos de guitarra –ese chorus e delay eternos!–, e estruturas harmónicas sofisticadas ten un aquel que lembra á maxia de estudio dos Beatles de Sgt. Pepper’s ou Magical Mystery Tour. Non é unha influencia directa de estilo, senón de actitude: a de usar o estudio como un instrumento máis para crear paisaxes sonoras inmersivas.

Todas estas pegadas externas conflúen nunha identidade única. E se nos fixamos ben, hai certos elementos que aparecen unha e outra vez…

ADN sonoro puro

Se quixésemos destilar a esencia de The Cure nun frasco pequeno, sen recorrer a etiquetas, bastaría con escoitar certos trazos recorrentes: un baixo que guía, unhas guitarras que flotan ou cortan, unha voz que se debate entre a fraxilidade e o abismo, e unhas letras que sempre bailan entre extremos. Eis algúns dos elementos clave dese ADN sonoro irrepetible.

O baixo de Simon Gallup

Non é só acompañamento, é a columna vertebral melódica e rítmica. Liñas de baixo memorables, que cantan tanto ou máis que a voz. En temas como A Forest ou Fascination Street, o baixo marca o ton, a tensión e mesmo a narrativa. É un baixo con carácter, con peso emocional, case como unha segunda voz que murmura no escuro.

Guitarras líquidas

O son clásico da banda defínese por esas guitarras procesadas con chorus, flanger e delay, que crean paisaxes acuáticas, oníricas, etéreas ou directamente punzantes, segundo a canción o requira. Son guitarras que non buscan virtuosismo, senón atmosferas. En Plainsong, Push ou The Same Deep Water as You, pintan emocións coas texturas, facendo do espazo sonoro un cuarto cheo de néboa, luz tenue e movementos que non sempre se ven pero se senten. The Cure fixo da guitarra unha ferramenta expresionista.

A voz de Robert Smith

Esa voz quebradiza, queixosa, por veces infantil, por veces abismal, é o selo máis recoñecible da banda. Smith canta coma quen escribe un diario íntimo en voz alta, entre o berro contido e a confesión inocente. A súa interpretación non é lineal: pode parecer fráxil e ao intre seguinte, rabiosa, cun lirismo ferido que converte cada canción nunha viaxe emocional. A voz non está por riba da música, está dentro dela, como un instrumento máis, pero cargado de humanidade.

Letras bipolares

O universo lírico de The Cure é profundamente contrastado. Alterna a euforia e a devastación, o amor idealizado e a desaparición do sentido. Hai letras que se moven na pura emoción –Lovesong–, outras que se deixan levar pola imaxinación surrealista (The Caterpillar), pola escuridade existencial (One Hundred Years) ou pola provocación intelectual (Killing an Arab, baseada en O Estranxeiro³ de Camus). Smith escribía para quen sente demasiado, para quen ama con medo e baila coa tristura. Cada canción é unha xanela a un estado mental concreto, e esa honestidade brutal é parte do seu poder.

Análise de temas clave: A proba do algodón sonoro

Para entender a alma dunha banda coma The Cure non abonda con revisar a súa discografía: hai que escoitar entre liñas, captar o que queda suspendido no eco das guitarras, no tamborileo da batería e nos suspiros da voz. Aquí escollemos tres cancións que funcionan como probas do algodón: condensan o estilo, a evolución e a tensión emocional que define o universo Cure. Cada unha revela unha cara distinta da súa identidade sonora —do bosque neblinoso á melancolía pop, da dor íntima á beleza expansiva— sen nunca perder a esencia.

A Forest (1980)

O arquetipo do Cure temperán e atmosférico. Foi o seu primeiro éxito relevante no Reino Unido, chegando ao nº31 das listas en 1980. Aquí nótase a escola Siouxsie/Joy Division: baixo hipnótico e repetitivo que crea tensión, guitarras minimalistas e cortantes, unha atmosfera de bosque neboento e ameazante. A voz de Smith é case un lamento perdido na mestura. É a quintaesencia do post-punk gótico antes de que o termo se popularizara. Minimalismo que di moito con moi pouco.

Just Like Heaven (1987)

O pop perfecto con corazón escuro. Un riff de guitarra brillante e contaxioso –ola, Furs/Buzzcocks?–, un ritmo imparable e unha melodía que se pega coma o chicle. Pero baixo esa superficie soleada, a produción –esas capas de guitarras e sintes– e a voz de Smith manteñen a identidade Cure intacta. É case coma unha canción dos Beatles pasada polo filtro melancólico dos 80. A proba de que a tristura tamén pode soar eufórica.

Pictures of You (1989)

A épica sentimental. Unha paisaxe sonora ampla, case cinematográfica, construída con capas e capas de teclados atmosféricos e guitarras cristalinas. A estrutura é complexa, a emoción desbórdase. Aquí asoma a ambición Beatlesca de usar o estudio para pintar cadros sonoros. É longa, melancólica, pero ten unha beleza fráxil que a converte nun himno para corazóns rotos con gusto exquisito.

A longa sombra do rímel corrido

A influencia de The Cure é masiva e transversal. Sen eles, o mapa do rock alternativo, o indie, o shoegaze e ata o emo sería radicalmente diferente. Bandas como Placebo colleron a súa ambigüidade e intensidade emocional; Interpol bebe directamente desas liñas de baixo protagonistas e guitarras angulares –e ata dos traxes–; os Smashing Pumpkins de Corgan teñen momentos de grandiosidade atmosférica e angustia lírica que deben moito a Disintegration; The National herda esa melancolía adulta e elegante. De feito, Billy Corgan recoñeceu abertamente a importancia deste álbum na súa formación emocional como artista.

E a lista segue: Bloc Party, Editors, White Lies… Incluso no pop máis actual, a estética gótica pop que vemos en artistas como Billie Eilish ou nalgúns recunchos do hyperpop ten unha débeda, consciente ou non, co universo visual e sonoro que Smith e os seus crearon.

Bailar coas pantasmas, e porlles purpurina

Ao final, escoitar a The Cure é como entrar nunha casa encantada onde as pantasmas non só non dan medo, senón que che invitan a bailar baixo unha bola de espellos medio rota. Robert Smith colleu a escuridade de Bowie, a elegancia de Siouxsie, a angustia de Joy Division e a maxia melódica dos Beatles e creou algo novo: a tristura bailable. Entender a The Cure sen entender de onde veñen é como ver unha película empezada. Podes gozala, si. Pero perdes a maxia de como se chegou ata aí. E a maxia, amigos, está nos detalles e nas conexións.

Notas ao pé

1. É unha metáfora, pero non hai declaracións directas de Smith ao respecto. A conexión é simbólica e estilística, non biográfica.
2. The Cure xa tiñan certa traxectoria cando acompañaron a Siouxsie and the Banshees de xira (por exemplo, en 1979 e máis adiante). Pode dicirse “nos primeiros anos de ambas bandas” ou “nos inicios da súa proxección internacional” para máis precisión.
3. Aínda que isto é correcto, é importante sinalar que a canción foi controvertida, especialmente despois do 11-S, e Smith tivo que explicar reiteradamente o contexto literario da letra.