Coherence: realidades paralelas e caos cuántico

Ás veces, o universo enteiro pode colapsar entre catro paredes e unha cea con amigos. Sen precisar efectos espectaculares nin escenarios imposibles, Coherence convértese nunha experiencia cinematográfica tan íntima como desconcertante. Con apenas uns poucos personaxes, unha casa e un cometa que nunca vemos, a película xera un labirinto narrativo onde a lóxica se dobra e a identidade esvae. Nun tempo de exceso visual, esta proposta indie do 2013 apostou polo diálogo, a improvisación e a incerteza como motores dunha historia que se expande moito máis alá da pantalla. Cada espectador, ao final, deberá decidir en que realidade quere crer.

Sinopse de Coherence

Nunha noite aparentemente normal, oito amigos reúnense para unha cea. A tranquilidade da velada comeza a desmoronarse cando un cometa pasa preto da Terra, desencadeando unha serie de eventos estraños e perturbadores. As luces comezan a apagarse e encenderse, os teléfonos deixan de funcionar e a realidade que coñecen comeza a fragmentarse.

A medida que os acontecementos se suceden, os amigos descobren que o paso do cometa provocou a aparición de múltiples realidades paralelas. Cada decisión, cada pequena variación, crea unha nova liña temporal. Atrapados nun labirinto de posibilidades infinitas, os personaxes loitan por comprender o que está a suceder e por atopar o seu camiño de volta á súa propia realidade, ou polo menos a unha que poidan entender. A confusión e a paranoia aumentan a medida que se atopan con outras versións de si mesmos, xerando desconfianza e poñendo a proba os seus lazos de amizade.

A película explora temas complexos como a identidade, a realidade, o libre albedrío e as consecuencias das nosas accións nun universo onde as posibilidades son ilimitadas. Coherence mantén ao espectador en tensión constante, cuestionando a natureza da realidade en cada escena.

A contraluz: cousas que igual non sabías de Coherence

A idea da película xurdiu da fascinación do director pola física cuántica e a teoría das múltiples realidades. Aínda que non é unha explicación científica literal, a película utiliza estes conceptos como base para a súa trama.

Coherence tiña un guión inicial de oito páxinas,  polo que a maior parte dos diálogos e as accións dos actores foron improvisadas. O director, James Ward Byrkit, daba aos actores unhas pautas xerais e deixábaos desenvolver as escenas de forma natural. Isto contribúe á sensación de realismo e espontaneidade da película.

A película foi rodada na casa do propio director cun orzamento moi baixo. Utilizouse unha única cámara e iluminación natural na maior parte das escenas, o que lle dá un aspecto case documental.

Os actores non sabían o que ía pasar

Para manter a sensación de confusión e sorpresa, o director non lles revelaba aos actores toda a trama da película. Cada día de rodaxe recibían novas informacións e directrices, o que contribuíu á súa interpretación chea de incerteza.

Coherence refírese tanto á coherencia da realidade que se vai perdendo como á necesidade dos personaxes de manter a súa propia coherencia mental en medio do caos.

Cámara e acción!

Nesta nova parada no camiño do cinema con fondo, contamos unha vez máis coa colaboración de Suso Álvarez, cómplice habitual destas Reflexións baixo a Brétema. Xuntos mergullámonos en Coherence, unha película que, con poucos medios e moita intelixencia, propón un labirinto onde a realidade se esgaza e a identidade se multiplica.

—Ola Suso! Coma sempre comezamos cunha pregunta clásica. Se tiveras que describir a sensación inicial ao intentar ordenar as pezas do puzzle que é  Coherence, que destacarías como o máis desconcertante ou fascinante?

Persoalmente penso que o máis desconcertante e á vez fascinante foi a sensación de que nada era seguro. A película xoga constantemente coa nosa percepción da realidade, facendo que dubidemos do que vemos e do que cren os personaxes. Esa sensación de inestabilidade, de que en calquera momento as cousas poden cambiar sen explicación aparente, é o que realmente me enganchou. Era coma se a película nos invitase a un experimento mental onde as leis da física e da lóxica se desdibuxan, obrigándonos a cuestionar a propia natureza da realidade.

Precisamente esa sensación de incerteza e a forma en que a película vai revelando as diferentes capas da realidade son algunhas das súas maiores fortalezas. Cres que a súa aposta por unha narrativa non lineal e a súa dependencia do diálogo e das reaccións dos personaxes son clave para xerar esa atmosfera de suspense e confusión?

Claro! Coherence  non se basea en efectos especiais espectaculares, senón na intelixencia do seu guión e na naturalidade das interpretacións. A cámara segue aos personaxes mentres intentan comprender o que está a suceder, e nós, como espectadores, vivimos a mesma confusión e frustración. A película confía na nosa capacidade para conectar as pezas do puzzle, aínda que ás veces pareza imposible. Esa sensación de estar descubrindo a verdade xunto cos personaxes, de intentar desentrañar o misterio a través das súas conversacións e das súas accións, é o que fai que a experiencia de ver Coherence sexa tan inmersiva e memorable.

Entrevistador: O paso do cometa e os estraños acontecementos que comezan a suceder despois actúan como catalizador para que a realidade se fragmente. Que cres que representa este evento cósmico dentro da historia? É unha metáfora de algo máis?

Creo que o cometa é o elemento que desata o caos, a forza externa que rompe a estabilidade da realidade tal como a coñecen os personaxes. Podería interpretarse como unha metáfora de calquera evento inesperado ou traumático que pode sacudir os cimentos da nosa vida e obrigarnos a cuestionar todo o que dábamos por sentado. Tamén podería ser unha representación das teorías da mecánica cuántica sobre a existencia de múltiples universos paralelos, onde cada decisión ou cada posibilidade crea unha nova realidade. A película non ofrece respostas fáciles, pero si que nos invita a reflexionar sobre a fragilidade da nosa propia existencia e sobre a multitude de realidades que poderían coexistir.

Entrevistador: A medida que a noite avanza, os personaxes comezan a atopar dobres de si mesmos e a darse conta de que existen múltiples versións da realidade. Como afecta isto ás súas relacións e á súa confianza mutua?

A aparición dos dobres desata o caos e a paranoia entre os personaxes. A confianza desaparece por completo, xa que ninguén sabe quen é realmente quen e cales son as intencións dos demais. As relacións persoais, que ao principio parecían sólidas, desmorónanse ante a incerteza e o medo. A película explora de forma moi efectiva como a perda de identidade e a confusión sobre a realidade poden afectar á nosa capacidade para conectar cos demais e para confiar mesmo nas persoas máis próximas. É unha reflexión sobre a fragilidade dos lazos humanos e sobre o que sucede cando os límites da nosa propia identidade se difuminan.

Entrevistador: Un dos elementos máis intrigantes da película son os diferentes obxectos que os personaxes utilizan para intentar distinguir as diferentes realidades, como as bengalas de cores ou as notas na caixa. Que significado cres que teñen estes obxectos? Son realmente fiables para diferenciar as distintas liñas temporais?

Penso que estes obxectos representan a necesidade humana de atopar orde e lóxica no caos. Ante a confusión e a incerteza, os personaxes buscan puntos de referencia, elementos que poidan axudarlles a distinguir unha realidade doutra. Sen embargo, a película tamén nos mostra a fraxilidade destes intentos, xa que mesmo estes obxectos poden ser duplicados ou alterados nas diferentes realidades. Isto subliña a idea de que a nosa percepción da realidade é subxectiva e que mesmo as probas máis sólidas poden ser enganosas nun universo onde as leis que coñecemos deixan de aplicarse.

Entrevistador: Hai un momento crucial na película onde Em decide cruzar a escuridade para entrar noutra casa, buscando unha realidade onde as cousas sexan diferentes. Que cres que motiva esta decisión? É un acto de esperanza ou de desesperación?

Creo que é unha combinación de ambas. Hai unha parte de esperanza en que noutra realidade poida atopar unha versión mellor da súa vida, unha realidade onde a súa relación con Kevin sexa máis satisfactoria ou onde os estraños acontecementos non estean a suceder. Pero tamén hai unha gran dose de desesperación, unha sensación de non poder seguir vivindo nunha realidade que se desmorona e onde a súa propia identidade se sente ameazada. A decisión de Em é un acto arriscado e desesperado, pero tamén unha manifestación do seu desexo de atopar un lugar onde sentirse segura e feliz.

Entrevistador: O final da película deixa moitas preguntas sen resposta e varias interpretacións posibles. Cal é a túa lectura persoal do final? Cres que Em logra atopar a realidade que busca?

O final é deliberadamente ambiguo e creo que cada espectador pode ter a súa propia interpretación. Persoalmente, creo que Em atopa unha realidade onde as cousas parecen mellor ao principio, pero a película suxire que esta nova realidade tamén pode ser inestable e que as mesmas dinámicas de confusión e desconfianza poden volver a aparecer. A idea de que a felicidade ou a solución aos nosos problemas poida estar noutra parte, noutra realidade, é unha ilusión perigosa. Quizais a película nos estea dicindo que a verdadeira coherencia non se atopa fóra, senón dentro de nós mesmos e na maneira en que afrontamos a incerteza da vida.

Coherence é unha película que, a pesar da súa complexidade, conecta cun público amplo grazas á súa exploración de temas universais como a identidade, a confianza e a busca da felicidade. Que cres que fai que esta película sexa tan especial e perdurable?

Creo que a súa especialidade reside na súa intelixencia e na súa capacidade para abordar temas científicos e filosóficos complexos dunha maneira accesible e emocionante. A película non necesita grandes efectos especiais para facernos reflexionar sobre a natureza da realidade e sobre as nosas propias vidas. A súa atmosfera de suspense, as súas interpretacións naturais e o seu guión intelixente fan que sexa unha experiencia cinematográfica única e memorable. É unha película que te fai pensar moito despois de que remate, e creo que esa é a marca dunha obra realmente especial.

Derradeiro plano

Coherence é unha viaxe fascinante e desconcertante a través das múltiples capas da realidade, un recordatorio de que a nosa percepción do mundo é fráxil e de que mesmo as nosas propias identidades poden ser máis maleables do que pensamos. Unha película que nos invita a abrazar a incerteza e a atopar a nosa propia coherencia nun universo que a miúdo parece caótico e imprevisible.

Grazas por acompañarnos nesta viaxe cuántica en «Reflexións  baixo a Brétema». Até a próxima.